Visie augustus 2020

Om een mening te vormen over de economie en de wereldwijde beurzen, is het nog steeds noodzakelijk om eerst stil te staan bij het coronavirus. Het virus en de lockdowns die hier mee samenhangen, zijn namelijk van wezenlijk belang voor zowel de economische ontwikkelingen als de ontwikkelingen op de financiële markten.

Virus is nu ook op zuidelijk halfrond

Eind december vorig jaar werden de eerste besmettingen van het COVID-19 bekend. In eerste instantie werden vooral mensen in China en Zuid-Korea besmet. Daarna dook het virus op in Europa en later verspreidde het virus zich razendsnel in de VS. De laatste weken zien wij echter dat ook het zuidelijk halfrond geraakt wordt.

De zwaarst getroffen landen zijn: VS (5.460.787 besmettingen); Brazilië (3.359.570 besmettingen); India (2.702.743 besmettingen) en Rusland (927.745 besmettingen). In bovenstaande grafiek hebben wij het aantal besmetting per regio afgebeeld. Hoe donkerder de kleur, hoe meer besmettingen. Per 17 augustus waren er voor zover bekend 21.956.934 mensen besmet (geweest) met het virus. 773.523 mensen hiervan zijn helaas aan het virus overleden (circa 3,5 % van het totale aantal besmettingen), 7.366.224 mensen zijn nog besmet en 13.817.187 mensen zijn ondertussen beter verklaard.

Economische gevolgen

In onze vorige nieuwsbrief schreven wij dat het waarschijnlijk is dat het virus en de daarop volgende lockdowns tot een enorme schade zal leiden. Echter, wij gingen er ook vanuit dat op een gegeven moment veel lockdowns (al dan niet deels) zouden worden opgeheven en mensen weer aan het werk zouden gaan, waardoor de economie weer deels kon herstellen. Bovendien zou er een vervangingsvraag optreden. Mensen hadden namelijk hun consumptie uitgesteld (of vanwege het feit dat zij in quarantaine zaten of omdat de goederen niet geleverd konden worden) en zouden de goederen die zij wilden aanschaffen op een later tijdstip alsnog kopen.

Historische krimp in tweede kwartaal

De economische groeicijfers over het tweede kwartaal lieten inderdaad een historische krimp zien, waarbij helaas de gevolgen van de wereldwijde lockdowns pijnlijk duidelijk werden. Hoe langer en stringenter de lockdown was, hoe heftiger de economische krimp. Zo kromp de economie van de eurozone ten opzichte van vorig jaar met 15 %, waarbij vooral de krimp in Italië (-17,3 %), Frankrijk ( -19 %) en Spanje (-22,1 %) opviel. De economische krimp in Duitsland (-11,7 %) en Nederland (-9,3 %) was aanzienlijk minder, hoewel nog steeds op een historisch dieptepunt. Recentelijk werd bekend dat de Britse economie met 21,7 % op jaarbasis kromp. De grootste economie ter wereld, de Amerikaanse, kromp “slechts” met 9,5 %.

Sterk herstel in derde kwartaal

Sinds de lockdown-maatregelen in veel landen in mei en juni zijn versoepeld, is ook een fors herstel in de economie te zien. De industriële productie trekt wereldwijd aan, de consumentenbestedingen zijn aan het herstellen, huizenprijzen blijven in grote delen van de wereld in waarde stijgen en de werkgelegenheid neemt ook weer toe. Ook het vertrouwen van ondernemers trekt stevig aan. In onderstaande tabel is het vertrouwen van inkopers afgebeeld die werkzaam zijn in de manufacturing (industrie) of de services (dienstensector). Een getal van onder de 50 duidt op toekomstige economische krimp en een getal van boven de 50 duidt op toekomstige groei. Hoe hoger het getal boven de 50 is, hoe hoger de toekomstige groei en uiteraard hoe lager het getal onder de 50, hoe groter de toekomstige krimp.

Uit bovenstaande tabel valt op te merken dat in de maanden maart tot en met mei het vertrouwenscijfer in Europa harder daalde dan in de VS. Dit heeft te maken met het feit dat het virus in Europa eerder op grote schaal opdook. Keerzijde van de medaille is dat Europa ten opzichte van de VS eerder in het herstel kwam. In beide regio’s geven de huidige cijfers aan dat ondernemers uitgaan van een verder economisch herstel.

Naast ondernemers zijn ook consumenten steeds positiever (of minder negatief) aan het worden. In onderstaande grafieken hebben wij de detailhandelsverkopen afgebeeld in zowel de VS (de linker grafiek) alsmede de Eurozone (rechtergrafiek).

Na de enorme daling van bijna 15 % in de maand april, begonnen de consumenten in de VS in de maanden daarna weer flink te consumeren. In de maand mei stegen de detailhandelsverkopen met 18,3 % op maandbasis en in juni en juli kwam daar nog eens stijging van 7,5 % respectievelijk 1,2 % bij. In de eurozone zagen we hetzelfde beeld, hoewel de cijfers over juli nog niet bekend zijn. In beide regio’s geven consumenten nu meer uit dan voor de lockdowns. Aangezien hier voor een deel de vervangingsvraag in verwerkt is, en deze de komende maanden na alle waarschijnlijk zal verminderen, gaan wij er vooralsnog niet vanuit dat de consumentenbestedingen heel hard zullen doorgroeien.

Toekomstige groei

Ondanks het snel aantrekken van de meeste macro-economische cijfers, gaat “ons” researchkantoor FDA ervan uit dat vanwege het slechte eerste en tweede kwartaal de meeste economieën over geheel 2020 een krimp zullen laten zien. Voor volgend jaar wordt wel een herstel verwacht, hoewel dit met bijzonder veel onzekerheden gepaard gaat.

Mochten deze verwachtingen uitkomen, dan heeft de VS over de jaren 2018 tot en met 2021 een totale groei van 2,2 % behaald. De Eurozone, Japan en het Verenigd Koninkrijk hebben in dezelfde periode te maken gekregen met een krimp. Hoewel de Chineese cijfers met een korrel zout genomen moet worden, laat China de grootste groei zien.

Onze visie op de financiële markten

Hoewel recentelijk de historisch slechte groeicijfers over het tweede kwartaal bekend werden, had dit slechts een beperkte invloed op de financiële markten. Dit komt omdat beleggers vooral kijken naar de toekomst en minder naar het heden en verleden.

Aandelenmarkten tot nu toe

Voor ons als belegger is het van belang om de economische krimp in de eerste twee kwartalen van dit jaar en het huidige herstel te vertalen naar een realistisch scenario dat ons op de beurs te wachten staat. Om dat goed te kunnen beoordelen, is het raadzaam om eerst te kijken naar hoe de meeste aandelenbeurzen zich dit jaar tot nu toe hebben ontwikkeld.

Het uitbreken van het Coronavirus en de daaropvolgende wereldwijde lockdowns heeft een enorme economische schade opgeleverd. Veel ondernemingen, in met name de cyclische sectoren, hadden (en hebben) het bijzonder moeilijk en kregen te maken met grote verliezen. Sommige sectoren, zoals technologie en online-retail, hadden juist profijt van de lockdowns. Tot en met halverwege maart daalden eigenlijk bijna alle internationale aandelenindices. De meeste beurzen daalden tot dan toe met circa 35 %. Vanaf halverwege maart besloten overheden en Centrale Banken echter in te grijpen om een depressie, zoals die van de jaren 30, te voorkomen. Het beleggingssentiment verbeterde snel, waardoor ook de aandelenkoersen weer deels herstelden.

Ondanks het herstel vanaf halverwege maart, staan alle aandelenbeurzen omgerekend naar euro’s helaas nog steeds in de min. De Amerikaanse beurzen laten een vertekend beeld zien. De S&P 500 staat op een klein minnetje van 0,7 % (gele lijn), terwijl de Dow Jones nog op een min van 6,3 % staat (blauwe lijn). Ook in Europa zien we grote verschillen. De Duitse beurs (paarse lijn) noteert “slechts” een min van 2,5 %, terwijl de meest gevolgde Europese index (de Stoxx 50, rode lijn) op een negatief resultaat staat van 11,3 %.

Na de forse daling en het daaropvolgende herstel, bewegen veel beurzen zich de afgelopen weken/ maanden in een licht positief tot zijwaarts trendkanaal. De koersontwikkelingen dit jaar op de internationale markten zijn het beste te vergelijken met een wortelteken.

Hoe nu verder?

De grote vraag is uiteraard hoe de markten zich de komende maanden verder zullen ontwikkelen. Normaal gesproken is het al lastig om korte termijn bewegingen te voorspellen, maar het COVID-19 virus maakt dit nog eens extra lastig. Eerst zullen wij ons richten op de (mogelijke) positieve ontwikkelingen die gaande zijn.

Samenstelling beurs

Een belangrijke reden dat wij de komende maanden geen grote daling verwachten, heeft voor een groot deel te maken met de samenstelling van de meeste aandelenbeurzen te maken. Aangezien de meest gevolgde index de Amerikaanse S&P 500 index is, richten wij onszelf vooral op deze index. In onderstaande grafiek hebben wij per ultimo juli de sectorverdeling van de S&P 500 afgebeeld. De grootste weging is de sector technologie. Deze sector heeft weinig last van het coronavirus en de daarmee samenhangende lockdowns. Sterker nog, veel ondernemingen in deze sector profiteren juist van de door de lockdowns versterkte trends, zoals online winkelen, online bankieren en thuiswerken. De sector gezondheidszorg profiteert van de extra aandacht die overheden beginnen te krijgen voor gezondheidszorg (medicijnen tegen COVID, maar ook extra investeringen in ziekenhuizen etc.). De sector basis consumentengoederen (de Unilevers van deze wereld) heeft ook nauwelijks last van het virus. Ook de sector communicatie heeft geen last van COVID. Waarschijnlijk is het effect van het virus op de winstgevendheid van dit soort ondernemingen zelfs positief, aangezien steeds meer mensen thuis werken, waardoor er meer besteed moet worden aan communicatiemiddelen. De sector cyclische consumentengoederen heeft wel last van de huidige economische neergang als gevolg van het virus en de lockdowns. Mensen kopen in mindere tijden namelijk minder snel luxe goederen. Echter, Amazon is een zeer groot onderdeel van deze sector en de cijfers laten zien dat Amazon juist profiteert van alle lockdowns.

De sectoren “overig” bestaat uit meerdere afzonderlijke sectoren, waarvan de belangrijkste de auto, industrie, toerisme en chemie zijn. Al deze sectoren hebben wel aanzienlijk nadeel ondervonden van de lockdowns en de daaropvolgende economische recessie. In vergelijking met de andere sectoren (technologie, gezondheidszorg etc.) die samen een gewicht vormen van 72 % vormen deze ondernemingen een relatief klein onderdeel van de index. Zelfs als het virus voorlopig nog niet verdwenen is, en de winstgevendheid van deze sectoren vooralsnog niet aantrekt, heeft dit op de totale index een beperkte invloed.

There is No Alternative (TINA)

Een zeer belangrijke reden dat sinds het dieptepunt in maart veel aandelenindices fors zijn hersteld, heeft te maken met de dalende rente. In de VS heeft de Amerikaanse Centrale Bank (de Fed) de korte rente dit jaar fors verlaagd. Zo daalde de 2-jaars rente van 1,6 % begin dit jaar naar een huidig percentage van 0,1 %. De Fed besloot ook op grote schaal langlopende obligaties te kopen. Hierdoor stegen de koersen van deze obligaties. Dit zorgt weer voor een dalende lange rente. De opkoopprogramma’s van de Fed zorgde ervoor dat de 10-jaars rente in de VS dit jaar daalde van 2 % naar 0,6 %. De Amerikaanse Centrale Bank heeft aangegeven nog lange tijd een lage rente na te streven. In Europa was zowel de korte als lange rente al laag. Ook de Europese Centrale Bank heeft meerdere keren aangekondigd de opkoopprogramma’s te handhaven, waardoor zowel de korte als lange rente in de nabije toekomst laag zal blijven.

De lage korte en lange rente in zowel Europa als de VS heeft ervoor gezorgd dat het alternatief van aandelen, lees obligaties, weinig toekomstig rendement oplevert. Hierdoor zal een deel van nieuw vermogen dat belegd moet worden, in aandelen worden belegd. Amerikaanse beleggers noemen dit TINA; There Is No Alternative. Daarnaast zorgt de lage rente uiteraard voor lagere leenkosten wat weer tot hogere bedrijfswinsten zal leiden. En tot slot zorgt de lagere rente voor een hogere contante waarde van de toekomstige winsten. Deze drie factoren voor een bodem in de aandelenmarkt.

Mogelijk vaccin COVID-19

Voor een blijvend herstel van de economie en de aandelenmarkt, is het noodzakelijk dat er een medicijn (genezen van besmetting COVID-19) en vooral een vaccin (voorkomen van besmetting COVID-19) ontwikkeld wordt.

Op dit moment worden er 200 mogelijke vaccins ontwikkeld tegen COVID-19 door biotech ondernemingen, farmaceuten, ziekenhuizen en universiteiten. Daarvan wordt er nu met twintig mogelijke vaccins klinisch onderzoek gedaan bij proefpersonen. Dit onderzoek bestaat uit fase I, fase II en fase III. In fase III, de laatste fase, wordt het vaccin getest op 20.00 tot 40.000 menselijke proefpersonen. Mocht dit tot goede resultaten leiden, dan volgt er goedkeuring van de autoriteiten. In totaal zijn er nu 6 mogelijke vaccins in de laatste fase beland.

Dr. Anthony Fauci, hoofd van het Witte Huis Coronavirus Task Force, verwacht dat het mogelijk is dat er aan het einde van dit jaar dan wel begin volgend jaar een bewezen en goedgekeurd vaccin tegen het COVID-19 virus ontwikkeld is. Mocht er de komende maanden daadwerkelijk een vaccin komen, dan heeft dit uiteraard grote positieve gevolgen voor de toekomstige economische groei.

Helaas is er ook een aantal ontwikkelingen gaande die minder positief is.

Langdurige werkloosheid

Vanwege de wereldwijde lockdowns is de wereldwijde economie in een zware recessie terecht gekomen. Deze zware recessie komt onder andere tot uiting in de enorme toename van de werkloosheid. In de periode maart – april verdwenen er in de VS ruim 22,5 miljoen banen. In de daarop volgende maanden zijn er gelukkig weer 9,6 miljoen mensen daarvan aan het werk gegaan. Bijna de helft van het banenverlies is hiermee weer teniet gedaan. In Europa is de echte ontwikkeling van de werkloosheid moeilijker te volgen. De overheden verlenen op grote schaal ondernemingen hulp, zodat zij mensen in dienst kunnen blijven houden. Ogenschijnlijk is hierdoor de werkloosheid lager dan in de VS. In werkelijkheid gaan wij ervan uit dat in beide regio’s dezelfde trend gaande is. Hoewel de werkgelegenheid snel aan het herstellen is, is het niet waarschijnlijk dat alle verloren banen weer terug zullen komen. Met name in sectoren, zoals luchtvaart en horeca, zal nog geruime tijd sprake zijn van blijvende schade.

Toename in aantal besmettingen

Zoals wij in het begin van deze nieuwsbrief hebben beschreven, zijn er op dit moment bijna 22 miljoen mensen besmet (geweest) met het virus. Helaas blijft het aantal besmettingen toenemen. Sterker nog, het aantal nieuwe besmettingen per dag ligt aanzienlijk hoger dan enkele maanden geleden. In de afgelopen weken kwamen er gemiddeld circa 250.000 nieuwe besmettingen per dag bij. Daarbij moeten wij wel opmerken dat meer mensen zich laten testen, waardoor ook het aantal ontdekte besmettingen toeneemt.

Bovendien is het van groot belang dat overheden vooralsnog anders reageren op het virus dan enkele maanden geleden. In tegenstelling tot de maanden maart, april en mei sluiten overheden niet meer de gehele economie. Waar brandhaarden ontstaan, vinden wel meer lockdowns plaats, maar dit zijn plaatselijke lockdowns. Hierdoor ondervindt de gehele economie minder schade.

Korte termijn verwachting

Wij gaan ervan uit dat zolang er geen vaccin op de markt is, de positieve en negatieve krachten elkaar in evenwicht houden. Per saldo schatten wij in dat de markt aan het consolideren is met een licht positieve trend.

De negatieve effecten van de toename in het aantal besmettingen, de toename in de langdurige werkloosheid en de spanningen tussen de VS en China worden gecompenseerd door het stimuleringsbeleid van de overheid, de opkoopprogramma’s van de Centrale Banken, de huidige versoepeling van de lockdown maatregelen en vooral ook de verwachting dat de komende maanden een vaccin tegen COVID-19 op de markt zal komen.

Drs. Richard de Jong RBA is directeur vermogensbeheer bij en mede-eigenaar van Van Lieshout & Partners N.V. De informatie in dit artikel is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies, of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.